Jakie prawa przysługują ofierze czynu zabronionego?
Art. 243. § 1 KPK. Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości.
§ 2. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji.
Przepisy te dotyczą również działań niekwalifikowanych pracowników ochrony (nie mają oni innych praw niż każdy z nas). Inaczej sprawa wygląda w przypadku kwalifikowanych pracowników ochrony, którzy mogą np. legitymować osoby znajdującej się w obszarze chronionym.
W obiektach handlowych kradzieże dokonywane są przez personel zatrudniony tam bezpośrednio i pośrednio (tzw. „kradzieże wewnętrzne”) oraz przez osoby, które nie są związane z przedsiębiorstwem (tzw. „kradzieże zewnętrzne). Z treści przytoczonego wcześniej przepisu jasno wynika, że każdy (pracownicy ochrony, pracownicy marketu, a nawet klienci) mogą dokonać ujęcia osoby, która w ich obecności dokonała zaboru lub zniszczenia mienia. Nie wolno jednak w takich przypadkach zapominać o konieczności bezzwłocznego wezwania Policji. Swoboda, nawet przestępcy, nie może być przez nas ograniczana zbyt długo i w sposób nieuzasadniony. W praktyce niestety zbyt często stosowane są odstępstwa od tej reguły. Pomijając fakt jawnego łamania prawa, doprowadza się w takiej sytuacji do patologii polegającej na wybiórczym tolerowaniu zachowań aspołecznych. Największy dylemat powstaje w chwili ujęcia pracownika marketu (ingerencja osób decyzyjnych).
Czego nie wolno robić?
1. Samosąd – absolutnie irracjonalne zachowanie (karanie sprawcy kradzieży koniecznością zapłacenia wielokrotności wartości skradzionego towaru).
2. Zastraszanie i nieuzasadnione używanie siły fizycznej – zbyt często kompleksy np. pracowników ochrony znajdują upust w całkowicie bezprawnym postępowaniu.
3. Korzystanie z środków przymusu bezpośredniego – na terenie obiektów handlowych i przez osoby nieuprawnione, zabronione!
Adam Suliga, Ekspert Polskiej Izby Handlu
4-11-2014
