W dniu 21 września 2017 r. tymczasowo weszła w życie CETA, czyli Kompleksowa Umowa Gospodarczo Handlowa (Comprehensive Economic and Trade Agreement) zawarta pomiędzy Unią Europejską a Kanadą 30 października 2016 r. Umowa zaczyna obowiązywać po wielu latach negocjacji oraz po zatwierdzeniu jej przez Parlament Unii Europejskiej oraz Kanady odpowiednio 15 lutego oraz 17 maja 2017 r. Zakres obowiązywania umowy obejmuje jednak jedynie jej część handlową – część obejmująca system rozstrzygania sporów pomiędzy inwestorami a państwami („ISDS” – Investor State Dispute Settlement) nadal wymagać będzie ratyfikacji przez państwa członkowskie UE, w tym Polskę. Innymi słowy, oznacza to, że większość postanowień umowy zaczęła już obowiązywać.
Tymczasem, zagadnieniami prawnymi związanymi z CETA zajmować się będzie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”). Zgodnie z informacją ujawnioną przez belgijskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Królestwo Belgii wystąpiło w dniu 6 września 2017 r. do TSUE z prośbą o opinię dotyczącą zgodności z prawem Unii Europejskiej przewidzianego w CETA systemu rozstrzygania sporów za pomocą arbitrażu. Opinia TSUE obejmie zatem nieobowiązującą jeszcze część umowy. W uzasadnieniu prośby Belgia wskazała na chęć rozwiania wątpliwości dotyczących zgodności postanowień umowy z podstawowymi zasadami Unii Europejskiej, w tym prawem do sądu oraz prawem do niezależnego i bezstronnego sądownictwa. W szczególności mając na uwadze ewentualną ratyfikację umowy, której konsekwencją będzie jej wejście w życie w całości.
Podobne wątpliwości podzielane są również w Polsce. Jak wskazał Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju – Tadeusz Kościński – w udzielonym Państwowej Agencji Prasowej wywiadzie, podjęcie prac dotyczących ratyfikacji umowy przez Polskę uzależnione jest od treści opinii TSUE w zakresie ISDS oraz efektów funkcjonowania handlowej części umowy w pierwszych miesiącach jej obowiązywania, tj. począwszy od 21 września 2017 r. Zaznaczył przy tym, że obecnie Ministerstwo Rozwoju skupiać się będzie na działaniach zwiększających poziom świadomości polskich przedsiębiorców w zakresie wejścia w życie CETA oraz stwarzanych przez nią możliwości.
Od dnia tymczasowego wejścia w życie CETA przedsiębiorcy mogą bowiem korzystać z ułatwień w imporcie oraz eksporcie w ramach wymiany handlowej między Polską a Kanadą. Z preferencyjnych stawek taryfowych korzystać można jednak jedynie w przypadku uznania towaru za pochodzący z terytorium Unii Europejskiej lub Kanady, czego ustalenie może nie być kwestią oczywistą (o czym informowaliśmy w artykule: „Jak skorzystać z uregulowań CETA”). Zainteresowane podmioty powinny zatem jak najszybciej zapoznać się ze szczegółowymi regulacjami zawartymi w CETA, tak aby zacząć czerpać rzeczywiste i wymierne korzyści z tymczasowo obowiązującej już umowy.
Piotr Paprota – junior associate, aplikant adwokacki w FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz
